www.haber2000.com

AKP Genel başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Anayasanın 101. Maddesi, 2. Fıkrası hükmünce yeniden, yani; 3. Kez Cumhurbaşkanı adayı olamayacağı hususu tartışılırken, dün bu tartışmaya Adalet bakanı Bekir Bozdağ’da dahil oldu ve

“2023 seçimlerinde Cumhurbaşkanı adayımız Erdoğan’dır, adaylığı da yasaldır. Tartışmalarla kasten Erdoğan’ın adaylığını engelleme peşindeler” diyerek, tartışmayı alevlendirdi..

Haber Sitemiz Yayın Yönetmeni Göktürk Tunçtürk ise bu gün yazdığı makalesinde; Adalet bakanı Bozdağ’ın “adaylığı yasaldır” iddiasına, Anayasanın 101/2 ve 11. Maddesi ile cevaplar vererek, sistemin değiştiğini fakat 101. Maddenin 2. Fıkrası ile 11. Maddenin aynen yürürlükte olduğuna işaret ederek, yapılacak olan “2023 normal seçiminde Erdoğan’ın yasal olarak yeniden aday olamayacağını vurgulamıştı..

Haber Sitemizin bu cevabından sonra Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Erdoğan’ın adaylığının yasal olduğunda tekrar ısrar ederek, bu kez anayasanın 18 ve 7. Maddesini referans göstererek, Sistemin değişmesi ile görev süresinin 2017 yıl itibarıyla başladığını ileri sürdü..

Adalet bakanı Bozdağ’ın yeniden aday olmada referans gösterdiği Anayasanın 18 ve 7. Maddesi ise sadece aday olacak Cumhurbaşkanının partisi ile ilişkisinin kesmeyeceği yönünde değişen hükmü getiriyor.

ANAYASA PROFESÖRÜ İBRAHİM KABOĞLU : “101. MADDESİ 2. FIKRASI DEĞİŞMEDİ. BU YÜZDEN ERDOĞAN, GÜNÜNDE YAPILACAK 2023 SEÇİMLERİNDE ASLA ADAY OLAMAZ”

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, gününde yapılacağı söylenen 2023 seçimlerinde yeniden aday olmasının yasal olup, olmayacağını; CHP İstanbul Milletvekili, TBMM Anayasa Komisyonu CHP Grup Sözcüsü, Anayasa Hukuku Araştırmaları Derneği Başkanı İbrahim Özden Kaboğlu’na sorduk.

“2007’de Anayasa’da yapılan değişiklik, Cumhurbaşkanı’nın 7 yıllığına ve yalnızca bir kez TBMM tarafından seçilmesini öngören kural yerine doğrudan genel oyla seçileceğini öngördükten sonra, “Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir” kuralını getirdi (md.101, fıkra 2).

Cumhurbaşkanı’nın genel oyla seçilmesini öngören madde 101, ilk kez Ağustos 2014 seçimlerinde, ikinci olarak Haziran 2018’de uygulandı hatırlatmasını yapan Prof. Dr. İbrahim Özden Kaboğlu, bu değişikliklerde 101. Maddenin 2. Fıkrasına dokunulmadığı için, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 3. Kez aday olmasının yolu hukuken kapandığını vurguladı

Anayasa’nın 101/2’ye göre bu sorunun yanıtının açık olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kaboğlu, görevdeki cumhurbaşkanının 3. Kez aday olamayacağında ısrar ederek, gerekçelerini şöyle açıkladı;

“6771 sayılı  yasa ile 21.01.2017’de gerçekleştirilen  ve 16 Nisan halkoylaması ile kabul edilen Anayasa değişikliği sırasında madde 101’de yeniden değişiklik yapıldığı halde, 2007’de konulan ve alıntılanan 2. fıkra hükmüne dokunulmadı.

Haziran 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimleri veya seçimlerin daha önceki bir tarihte yenilenmesi varsayımına göre, 2014 ve 2018 seçimlerinde Cumhurbaşkanı seçilen kişi,  yeniden aday olabilir mi?

Madde 101/2’ye göre bu sorunun yanıtı açık: görevdeki cumhurbaşkanı 3. Kez aday olamaz.

Ancak, bu kesin kurala, 2017 Anayasa değişikliği sırasında “koşula bağlı” bir istisna getirildi.

Şöyle ki;

‘Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde Cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilir’ (md.116/3).

Cumhurbaşkanlığı seçimleri, üç koşuldan birinin gerçekleşmesi durumunda yapılır:

1-Görev süresi sona erdiğinde,

2-Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesine karar verir ise,

3-TBMM seçimlerin yenilenmesine karar verir ise. (Bunun koşulu üçte iki çoğunluktur).

 Şu halde, Ağustos 2014’te ve 24 Haziran 2018 seçimlerinde olmak üzere iki kez Cumhurbaşkanı seçilen ve halen görev başında bulunan kişi,  genel oyla 3. kez yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, ancak TBMM seçimlerin yenilenmesine karar verir ise, “madde 116/3’ün öngördüğü istisnai yolla”  3. kez aday olabilir.

Bunun anlamı şudur;  TBMM, seçimlerin yenilenmesine 3/5 çoğunluk oyu ile karar verebilir. Bu durumda, en az 360 vekil oyu ile Haziran 2023 öncesi bir tarihte seçim yapılmasına karar verilir ise, görev başındaki Cumhurbaşkanı yeniden aday olabilir.

Başka bir deyişle, 2014’te ve 2018’de seçilen ve halen görevde bulunan Cumhurbaşkanı, madde 116/3’ün öngördüğü koşula bağlı kuralın gerçekleşmesi halinde üçüncü kez aday olabilir.

2017 Anayasa değişikliği, görevdeki Cumhurbaşkanı’nın görev sayısını etkiler mi?

Etkilemez; çünkü 2017’de Anayasa’da değişiklik yapıldı, Anayasa değişmedi. Bunun anlamı şudur: 7.11.1982’de 2907 sayılı Kanun ile kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası yürürlüktedir. 

Zaman içinde yapılan değişiklikler, Anayasa’nın yürürlüğünü hiçbir zaman kesintiye uğratmadı ve etkileri, yalnızca değiştirilen maddeler ile sınırlı kaldı. Anayasa’nın bağlayıcılığı ve üstünlüğü, “Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır” hükmü (md.11) ile teyit edilmektedir.

Özetle; 2017 değişikliği, Anayasa’nın yürürlükteki hükümlerinin bağlayıcı değerini kesintiye uğratmadığı için, 2007 Anayasa değişikliği ile öngörülen, ‘Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir’ kuralını da etkilemedi.

2017 değişikliği, bu genel kurala, koşula bağlı bir ayrık kural getirdi. İkinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hali…

Sonuç olarak;  iki dönemdir görevde bulunan Cumhurbaşkanı, hukuken 3. kez aday olamaz (madde 101/2). Buna karşılık, hukukun açtığı yolla siyasal iradenin ortaya çıkması koşulu gerçekleşirse yeniden aday olabilir (md.116/3)”